Przy pomniku upamiętniającym zagładę Romów i Sinti spotkało się kilkadziesiąt osób. Gminę Oświęcim reprezentowali radni z przewodniczącą Rady Bernardyną Bryzek. O potrzebie pamięci, niezgodzie na nienawiść i dyskryminację mówili prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce Roman Kwiatkowski, przewodniczący Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów Romani Rose oraz dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M. A. Cywiński.
W nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. Niemcy zlikwidowali w obozie Auschwitz II-Birkenau tzw. obóz rodzinny dla Cyganów (Zigeunerfamilienlager). Zamordowali wówczas w komorach gazowych około 4,3 tysiąca dzieci, kobiet i mężczyzn, ostatnich romskich więźniów obozu.
Naziści uznali Romów za „element wrogi”, „dziedzicznie” uwarunkowany skłonnością do popełniania przestępstw i zachowań aspołecznych. W sumie Niemcy deportowali do Auschwitz około 23 tysięcy Romów głównie z Niemiec, Austrii, Czech i Polski. Niemal wszyscy zginęli – zmarli z głodu i chorób lub zostali zamordowani w komorze gazowej.