8 marca 1941 roku niemieccy naziści bez uprzedzenia, w ciągu zaledwie kilkudziesięciu minut wysiedlili mieszkańców Pław. Większość z nich wywieźli do Gorlic. Akcja wysiedleńcza trwała z przerwami do końca kwietnia tegoż roku obejmując mieszkańców Brzezinki, Babic, Broszkowic, Boru i Bud, Harmęż, Rajska...
8 marca 1941 roku niemieccy naziści bez uprzedzenia, w ciągu zaledwie kilkudziesięciu minut wysiedlili mieszkańców Pław. Większość z nich wywieźli do Gorlic. Akcja wysiedleńcza trwała z przerwami do końca kwietnia tegoż roku obejmując mieszkańców Brzezinki, Babic, Broszkowic, Boru i Bud, Harmęż, Rajska. 73 lata po tamtych dramatycznych wydarzeniach, 22 kwietnia br. pod Tablicami Pamięci obok Bramy Śmierci byłego obozu zagłady KL Birkenau odbyły się uroczystości rocznicowe.
– Wysiedleni z tych miejscowości zostali wywiezieni do Generalnego Gubernatorstwa oraz do pobliskich miejscowości na Górnym Śląsku, a w powiecie bielskim – do Dankowic, Osieka, Grojca, Monowic i Dworów. Część z nich, zwłaszcza ludzi młodych, skierowano na roboty przymusowe do Niemiec. Niektórzy już z nich nie powrócili – przypomniała zebranym Jadwiga Szczerbowska, dyrektor Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji Gminy Oświęcim z siedzibą w Brzezince otwierając uroczystości w 73. rocznicę wypędzeń.
Następnie poprosiła proboszcza miejscowej parafii, ks. kanonika Józefa Święcickiego o modlitewne rozważania. – Ci, którym nieobca jest modlitwa niech przez moment wzniosą myśl ku niebu. Naszemu Panu, Ojcu Najświętszemu polećmy tych, którzy bezpośrednio doświadczyli tej tragedii, zarówno tych, którzy jeszcze są wśród nas, jak i tych, którzy już zmarli.
– Znajdujemy się w miejscu, gdzie historia II wojny światowej bardzo okrutnie obeszła się z ówczesnymi mieszkańcami naszej gminy. Ogrom cierpienia jaki dotknął wówczas społeczność mieszkającą na tej ziemi jest nie do opisania słowami. Dramat ludzi wysiedlonych, pozbawionych domów, ziemi, dobytku - to wydarzenie, które trwale powinno trwać w naszej pamięci – podkreśliła Wójt Gminy Oświęcim Małgorzata Grzywa.
Pani wójt przypomniała, iż mając na uwadze uczczenie Pamięci tego szczególnego miejsca i oddanie mu należytego hołdu Gmina Oświęcim podjęła kroki zmierzające do odpowiedniego zagospodarowania terenu wokół tablic oraz Bramy Śmierci.
– Nowy budynek Centrum Obsługi Turystów wraz z parkingiem to inwestycje służące zarówno odwiedzającym to miejsce, jak i mieszkańcom – stwierdziła Małgorzata Grzywa.
– Kolejnymi staraniami jakie podjęła nasza gmina wraz ze Stowarzyszeniem „Pamięć i Przyszłość - XXI” to uruchomienie w nowo powstałym budynku wystawy pt. Dom Utracony”, poświęconej wysiedlonym mieszkańcom Brzezinki i okolic, którzy stracili swoje domy na skutek budowy KL Birkenau. Wystawy która przekazywać będzie odwiedzającym historyczną prawdę, niezwykle ważną dla Polski i Polaków, niosąc jednocześnie uniwersalne przesłanie o domu, będącym dla ludzi źródłem poczucia bezpieczeństwa. Wystawy ukazującej, jak zgodne i spokojne życie mieszkańców Brzezinki i okolicznych wiosek zostało brutalnie zniszczone podczas II wojny światowej przez niemieckich okupantów, którzy planując rozbudowę obozu KL Auschwitz wysiedlili 5 tys. ludzi, a ich domy zrównali z ziemią. Wystawy oddającej należny hołd poprzez przypominanie historii, o której nigdy nie powinniśmy zapomnieć – dodała Małgorzata Grzywa, apelując na koniec, by stojąc pod tablicami w Brzezince uczcić pamięć i złożyć należyty hołd wysiedlonym mieszkańcom tej ziemi, chyląc czoła w tym symbolicznym miejscu pamięci.
Głos zabrał także Andrzej Ryszka, sołtys Brzezinki, a zarazem przewodniczący Stowarzyszenia „Pamięć i Przyszłość - XXI”.
– Przez ostatnie lata wysiłkiem wielu osób, otoczenie Tablic Pamięci zmieniło się w sposób widoczny, tak aby nadać temu miejscu należyty wygląd. W sąsiedztwie działa nowy, duży parking, na którym wybudowano Centrum Obsługi Turystów. W tym właśnie budynku, jak już wspomniała pani wójt zamierzamy zorganizować wystawę, która ma upamiętnić wydarzenia z tych tragicznych lat. Między innymi tym zadaniem ma się zająć niedawno powstałe Stowarzyszenie „Pamięć i Przyszłość – XXI”.
Ryszka wyjaśnił, że celem ekspozycji będzie ukazanie życia mieszkańców Brzezinki w okresie przedwojennym oraz wysiedleń dokonanych przez niemieckich okupantów w związku z budową KL Birkenau.
– Członkowie Stowarzyszenia przy wsparciu Urzędu Gminy Oświęcim podjęli ten trud, gdyż jak powiedziała jedna z niewielu żyjących świadków tych niewiarygodnych zbrodni, Helena Dunicz Niwińska w książce pt. „Drogi mojego życia. Wspomnienia skrzypaczki z Birkenau”-należy „uświadomić następnym pokoleniom, jak niebezpieczne mogą być niektóre chwytliwe, z pozoru niewinne, ideologie, które w miarę rozpowszechniania się, i na skutek ułomności sumień ludzkich, przeradzają się w systemy egoistyczne, niszczycielskie i nienawistne, tak jak nazizm, rasizm czy komunizm”. Człowiekowi powinna przyświecać uniwersalna maksyma: CARITAS SUPREMA LEX ESTO!, czyli : MIŁOŚĆ NAJWYŻSZYM PRAWEM!. W imieniu społeczności Brzezinki, dziękuję wszystkim za przybycie na dzisiejszą uroczystość – tymi słowami Andrzej Ryszka zakończył swoje przemówienie.
Następnie program artystyczny nawiązujący do tamtych tragicznych dni zaprezentowała młodzież ze Szkoły Podstawowej w Brzezince pod kierunkiem nauczycielki Marty Brzezieckiej i Michała Buska, instruktora muzycznego z OKSiR-u.
Na zakończenie uroczystości, wiązanki kwiatów pod tablicami upamiętniającymi krzywdę jakiej doznali mieszkańcy Brzezinki i ościennych miejscowości złożyli: wójt Małgorzata Grzywa, delegacja rady gminy z jej przewodniczącym Piotrem Śreniawskimi i radną Agatą Dybczak, sekretarz Powiatu Oświęcimskiego Aleksandra Bibrzycka, przedstawiciele władz obecnego Stowarzyszenia Poszkodowanych przez III Rzeszę na rzecz Budowy Obozu KL Auschwitz-Birkenau na czele z prezesem Józefem Koziołem, reprezentanci władz pierwszego stowarzyszenia poszkodowanych, przedstawiciele sołtysów naszej gminy na czele z Władysławem Zaliński z Włosienicy, ks. proboszcz Józef Święcicki, sołtys Brzezinki Andrzej Ryszka wraz z radą sołecką, przedstawiciele Muzeum Auschwitz, gminnych jednostek edukacyjnych, panie z Koła Gospodyń Wiejskich w Brzezince, przedstawiciele KS Iskra Brzezinka, Kółka Rolniczego w Brzezince, reprezentanci Stowarzyszenia „Pamięć i Przyszłość – XXI” – Andrzej Ryszka, Jolanta Jędras i Stanisław Dziedzic, przedstawiciele Stowarzyszenia Górników i Emerytów Górniczych z siedzibą w Brzezince.
Tekst i zdjęcia Rafał Lorek
